KRISHNAMURTI: LEVEN ZONDER GEWELD 

  VRIJ ZIJN VAN HET VERLEDEN  

Vraag: Hoe zit het dan met zelfkennis?

Krishnamurti: Kijk eerst eens hoe de geest kennis vergaart en waarom hij dit doet; kijk waar kennis noodzakelijk is en waar het de vrijheid in de weg staat.

Het is duidelijk dat je, om iets te kunnen doen, over kennis moet beschikken - autorijden, een taal spreken, een technisch beroep uitoefenen - hiervoor moet je een overvloed aan kennis hebben, hoe efficiënter, hoe objectiever, hoe onpersoonlijker, hoe beter - maar we hebben het over die vorm van kennis die psychologisch gezien conditionerend werkt.

De 'waarnemer' is het reservoir van kennis.

Daarom is de 'waarnemer' het verleden, hij is de censor, de entiteit die op grond van vergaarde kennis oordeelt.

Hij doet dit ook met betrekking tot zichzelf.

Hoewel hij via de psycholoog kennis over zichzelf heeft verworven, denkt hij dat hij deze kennis zelf heeft opgedaan en aan de hand van deze kennis kijkt hij naar zichzelf.

Hij kijkt niet met frisse ogen.

Hij zegt, 'Ik weet het, ik heb het zelf gezien, ik heb mezelf waargenomen, sommige kanten van mezelf zijn buitengewoon aardig, maar andere kanten zijn nogal slecht.'

Hij heeft al een oordeel klaar en hij ontdekt nooit iets nieuws omtrent zichzelf omdat hij, 'de waarnemer' los staat van hetgeen hij waarneemt, dat hij zichzelf noemt.

Dat is wat we voortdurend, bij elke relatie doen.

Relaties met een ander of met de machine zijn allemaal gebaseerd op het verlangen naar een plek waar we ons veilig en zeker voelen.

En we zoeken veiligheid in kennis; de drager van deze kennis is de 'waarnemer', de denker, degene die ervaart, de censor, die altijd los staat van het waargenomene.

Intelligentie is niet de opeenstapeling van kennis.

Het vergaren van kennis is iets statisch - je kunt het uitbreiden, maar in wezen blijft het statisch.

Op basis van dit mechanisch opeenstapelen leef je, functioneer je, schilder je, schrijf je, breng je al die ellende in de wereld teweeg, en je noemt dat vrijheid.

Kan de geest dus vrij zijn van kennis, van het bekende?

Dit is echt een heel bijzondere vraag, als je haar niet louter intellectueel stelt, maar echt, werkelijk uit de grond van je hart; kan de geest ooit vrij worden van het bekende?

Anders is er geen schepping; is er niets nieuws onder de zon; is er alleen maar hervorming van het hervormde.

Je moet ontdekken waarom deze scheiding tussen de 'waarnemer' en het 'waargenomene' bestaat; is het mogelijk dat de geest deze scheiding te boven komt, zodat hij vrij van het bekende is en vanuit een volledig andere dimensie kan functioneren? - wat inhoudt dat intelligentie van kennis gebruik maakt en er toch vrij van is.

Intelligentie betekent vrijheid; vrijheid betekent de beëindiging van elk conflict; intelligentie ontstaat als er aan conflict een einde komt doordat de 'waarnemer' het waargenomene is, want er is dan geen scheiding.

Als dit zo is, is er uiteindelijk liefde.

Dit woord, dat zo vreselijk beladen is, durf je haast niet te gebruiken; liefde wordt in verband gebracht met genot, seks en angst, met afgunst, met afhankelijkheid en met bezitsdrang.

Een geest die niet vrij is weet niet wat liefde is - ze weet misschien wat genot is en kent daardoor angst, wat niets met liefde te maken heeft.

Liefde kan alleen ontstaan als er werkelijke vrijheid van het verleden in de vorm van kennis is.

Is dit ooit mogelijk?

De mens heeft hiernaar op verschillende manieren gezocht, vrij te zijn van de betrekkelijkheid van kennis.

Hij heeft altijd gezocht naar iets wat kennis te boven gaat, wat voorbij de sfeer van denken ligt; daarom heeft hij een voorstelling geschapen die God wordt genoemd.

En de waanzin die daaromheen geschapen is!

Maar om te ontdekken of er iets is dat het voorstellingsvermogen van de denker te boven gaat moet er vrijheid van elke vorm van angst zijn.