HET PSYCHOLOGISCH TYPE VAN DE VERLOSSER  

Wat voor mij van belang is, is het psychologische type van de verlosser.

Dit zou immers in de evangeliën bewaard gebleven kunnen zijn ondanks de evangeliën, hoezeer ook verminkt of met vreemde trekjes opgezadeld - zoals dat van Franciscus van Assisi in de legende over hem behouden is ondanks die legenden.

Niet de waarheid over wat hij gedaan heeft of hoe hij eigenlijk gestorven is; maar de vraag of zijn type hoe dan ook nog voorstelbaar is, of dat 'overgeleverd' is...

De pogingen die mij bekend zijn, om uit de evangeliën zelfs de geschiedenis van een 'ziel' te lezen, lijken mij blijk te geven van en afschuwelijke psychologische lichtvaardigheid.

De heer Renan, deze malloot in psychologicis, heeft de twee onbehoorlijkste begrippen aangesleept voor zijn verklaring van het type Jezus die maar denkbaar zijn: het begrip genie en het begrip held.

Maar als er iets onevangelisch is, dan is het wel het begrip held.

Juist de tegenstelling tot iedere vorm van strijd, van ieder besef van een conflictsituatie is hier tot instinct geworden: het onvermogen tot verzet wordt hier tot moraal verheven ('biedt geen weerstand aan de boze!'.

De meest diepzinnige uitspraak van de evangeliën, in zekere zin de sleutel tot het geheel, deze zaligheid wordt synoniem met vrede, met zachtmoedigheid, met de onmacht tot vijandschap.

Wat betekent 'blijde boodschap'?

Het ware leven, het eeuwig leven is terecht, - het wordt niet in het vooruitzicht gesteld, het is er al, het is in jullie: en wel als leven in de liefde, in de liefde zonder korting of voorbehoud, zonder distantie.

Iedereen is het kind Gods - Jezus wil trouwens nooit iets voor zich zelf reserveren -, en als kind Gods is iedereen gelijk aan iedereen...

En dan van Jezus een held maken! -

En het woord 'genie' welk een afgrondelijk misverstand!

Ons hele begrip 'geest', zoals wij dat in onze cultuur kennen, heeft in de wereld waarin Jezus leeft geen enkel zin.

Gezien met de strengheid van de fysioloog zou een heel ander woord hier nog eerder op zijn plaats zijn: het woord idioot.

Ons in een toestand bekend van ziekelijk prikkelbaarheid van de tastzin, die in zo'n geval voor iedere aanraking met, voor ieder vastgrijpen van een vast voorwerp terugschrikt.

Vertaal een degelijke fysiologische habitus in absolute termen - instinctieve haat tegen iedere realiteit, vlucht in het 'onvatbare', het 'onbegrijpelijke', afkeer van elke formule, elk begrip van tijd en ruimte, van alles wat maar met vastigheid, zede, institutie en kerk te maken heeft, - thuishoren in een wereld die geen enkel raakpunt meer heeft met de realiteit, die alleen nog maar 'innerlijk' is, alleen nog maar 'waar', alleen nog maar 'eeuwig'...

Het rijk Gods is in jullie'...

De instinctieve haat tegen de realiteit: gevolg van een extreme vatbaarheid voor pijn en prikkels, die helemaal niet meer 'aangeraakt' wil worden, omdat zij elke aanraking te diep ondergaat.

De instinctieve uitsluiting van iedere afkeer, iedere vijandschap, alle emotionele grenzen en distanties: gevolg van een extreme vatbaarheid voor pijn en prikkels, die elke tegenstand, elke noodzaak daartoe reeds ondergaat als onverdraaglijke onlust (dus nadelig, door het instinct tot zelfbehoud ontraden) en zaligheid uitsluitend (lust) hierin vindt, dat er niet meer, aan niemand meer, aan nadeel noch kwaad, weerstand geboden wordt - de liefde als enige, als laatste levensmogelijkheid.

Dit zijn de beide fysiologische realiteiten waarop, waaruit de verlossingsleer is opgebouwd.

Ik noem dit een sublieme uitwerking van het hedonisme op door en door morbide grondslag.

Het naast hieraan verwant, zij het ook met een grote dosis Griekse vitaliteit en zenuwkracht eraan toegevoegd, blijft het epicurisme, de verlossingsleer van het heidendom.

Epicurus als typische decadent: door mij het eerste als zodanig herkend.

De vrees voor het ongenoegen - die kan gewoon nergens anders op uitdraaien dan op een religie van de liefde ...