SPINOZA 

  VERSTAND EN INTUITIE  

Uitgangs- en eindpunt van Spinoza's filosofie is het intuïtieve inzicht in het Zijn, en de erkenning van al het bestaande, uitdrukkingswijzen, oneindige- en eindige bestaanswijzen, als functies van het Zijn.

Ontegenzeggelijk bevat het Spinozisme in dit opzicht een element, en wel een element van de meest fundamentele betekenis, dat buiten de grenzen van het zuiver verstandelijke gelegen is.

Het is zelfs niet zo, dat er een ononderbroken stijgende lijn loopt van de kennis van de eerste soort, de zuivere ervaringskennis, via de kennis van de tweede soort, het constaterend en deducerend verstand, tot de intuïtieve kennis.

De kennis van de tweede soort, het verstand, kan slechts in zoverre als voorbereiding tot het hoogste stadium van de intuïtieve kennis worden beschouwd als zij met de ervaringskennis, die uit haar aard gebrekkig en verward is, afrekent en daardoor de weg tot de hoogste kennis vrij maakt.

Doch de intuïtie is in haar wezen niet (meer) rationeel, dit woord genomen in zijn betekenis van 'verstandelijk', en niet in die van 'redelijk'.

Wil men hier een vergelijking maken, dan zouden we kunnen spreken van supra-rationeel, niet van irrationeel.