DE LEVENSWEG VAN KRISHNAMURTI 

  HET BEEINDIGEN VAN HET DENKEN  

Vraag: Ik vraag me af wat u eigenlijk met het beëindigen van het denken bedoelt.

Ik besprak het met een van mijn vrienden en die zei dat het de een of andere oosterse onzin was.

Voor hen is denken de hoogste vorm van intelligentie en voor handelingen onmisbaar.

Beschaving is er door geschapen en alle menselijke relatie is erop gebaseerd.

We aanvaarden allen dat dat zo is.

Wanneer we niet denken, slapen of vegeteren of dagdromen we; dan zijn we wezenloos, afgestompt en onproductief; als we echter wakker zijn, dan denken, dan doen en leven en kibbelen we: dat zijn de enige twee bewustzijnstoestanden die we kennen.

U zegt: ontstijg aan beide - zowel aan denken als aan wezenloze passiviteit.

Wat bedoelt u daarmee?

Krishnamurti: Heel simpel samengevat is het denken een reactie van de herinnering, van het verleden.

Wanneer ons denken handelt, handelt dit verleden in zijn hoedanigheid van herinnering, van ervaring, van kennis, van gegrepen kans.

Wanneer ons denken functioneert, vertegenwoordigt het het verleden en wordt ten enenmale niet nieuw geleefd; dan is het verleden in het heden aan het leven, daarbij al doende zowel zichzelf als het heden wijzigend.

In dat soort nieuws vereist dat afwezigheid van het verleden; dan moet je geest niet volgestopt zitten met denkwerk, met angst, pretjes en wat niet al meer.

Alleen wanneer je geest onbelast is, kan het nieuwe ontstaan en uit die overweging zeggen wij dat het denken zwijgen moet en alleen in werking moet treden - en dan objectief en doelmatig - als dat nodig is.

Alle continuïteit is denkwerk; waar sprake is van continuïteit is er van iets nieuws geen sprake.

Ziet u hoe belangrijk dat is?

Het gaat hierbij echt om het leven zelf.

Je leeft hetzij in het verleden, hetzij op een volledige andere manier; dat is het hele punt.

In zijn Aantekeningen had K. geschreven: 'er bestaat een soort heiligheid die niet tot de wereld van het denken behoort en evenmin tot die van door gedachten tot leven gewekt gevoel.

Ze laat zich evenmin door het denken herkennen als gebruiken.

Denkwerk kan het ook niet in woorden vatten.

Maar zo'n heiligheid, die door geen enkel symbool of woord beroerd wordt, bestaat.

Mee te delen is die niet.

Dit is de grote moeilijkheid van een begrip als het beëindigen van het denken - dat het niet anders mee te delen is dan met behulp van het denken.

Later zou K. eens zeggen: 'denken bezoedelt' en 'Denken is een vorm van corruptie'.

Zulke forse uitspraken zijn zonder enige nadere verklaring onbegrijpelijk.

Het denken was corrupt omdat het 'verbrokkelt', 'versnipperd' was.

Wat hij bedoelde, was natuurlijk psychologisch denken.

In alle praktische aangelegenheden is denken noodzakelijk, evenzeer als herinnering.