KRISHNAMURTI: DE WERELD - DAT BEN JIJ 

  LIEFDE IS NOCH DENKEN NOCH GENOT  

Denken is angst even goed als denken genot en genoegen is.

Ik zie iets ergs moois: een mooi gezicht, een prachtige zonsondergang, een plezierige belevenis van gisteren.

Het denken denkt erover na, hoe heerlijk het was.

Let hier vooral goed op: er is het gevoel 'wat een heerlijke beleving' - en het denken verleent, door die beleving in gedachten te herhalen, continuïteit aan dat genot.

Dat ligt toch dunkt me nogal voor de hand.

Omdat je het eten vanmiddag lekker hebt gevonden, wil je dat dat genoegen zich herhaalt.

Of je hebt iets beleefd en het denken denkt erover na, peinst erover, herkauwt het, maakt er een beeld, een plaatje van, en wil dat het zich herhaalt.

Dat is de herhaling van de genotsbeleving, die men liefde noemt.

En omdat het denken eenmaal die cirkel, die omheining, die weerstand, dat geloof heeft opgebouwd, is het bang dat die weer zullen worden afgebroken doordat iets van buiten de muur binnengelaten wordt.

En op die manier brengt het denken zowel de angst als het genot in de wereld.

Het is volslagen onmogelijk genoegen te beleven zonder angst; ze gaan hand in hand, want ze zijn beide kinderen van het denken.

En op zijn beurt is het denken de onvruchtbare nazaat van een geest, die zich alleen met genot en angst bezighoudt.

Zie toch hoe het zich afspeelt.

En laat ik er opnieuw aan mogen herinneren, dat we samen op pad zijn: je neemt jezelf onder de loep, je neemt jezelf waarin de spiegel van de woorden, die gesproken worden.

Angst, leed en genot zijn dus voortbrengselen van het denken.

En toch zal het denken logisch, normaal, gezond en objectief moeten functioneren, waar dat in de technische wereld nodig is.

Maar niet in menselijke verhoudingen, want zodra het denken in menselijke relaties zijn intrede doet, is er angst; en daar doet een element van genoegen en van leed zijn intrede.

Ik zeg hiermee niets onzinnigs, je kunt het zelf waarnemen.

Het denken is de reactie van herinneringen, ervaringen en kennis en dus altijd oud en daarom nooit vrij.

Zeker, er bestaat 'vrijheid van denken', d.w.z. om te zeggen wat je wilt.

Maar het denken kan zelf nooit vrijheid teweeg brengen.

Het denken kan vrees of genotsbeleving doen voortbestaan, nooit vrijheid.

En waar vrees en genot zijn, houdt liefde op te bestaan.

Liefde is noch denken noch genot.

Voor ons echter betekent liefde genotsbeleving en daarom angst.

Als men besef heeft van dit hele levensgebeuren, zoals het zich voltrekt - en niet zoals we zouden willen dat het was, niet volgens de een of andere filosoof of priester in zijn geur van heiligheid, maar zoals het in feite is - dan vraagt men zich af of het denken zijn juiste plaats kan innemen, zonder dat het ook maar enigszins ingrijpt in iedere menselijke relatie.

Dit betekent nog een splitsing tussen twee toestanden: die van het denken en die van het niet-denken.