KRISHNAMURTI: DE WERELD - DAT BEN JIJ 

  MAATSCHAPPELIJKE MORAAL  

Wat is nu het werktuig tot deze waarneming en wie of wat slaat er gade?

Ook dat moet ons volkomen duidelijk zijn.

Is het de waarneming van iemand die van buiten door het raam naar binnen kijkt, als naar de uitstraling in een winkel, of let je van binnen uit op jezelf en niet van buitenaf?

Indien je jezelf van buitenaf gadeslaat, heb je geen relatie tot dat 'wat is'.

Dat zou ons volkomen duidelijk moeten zijn.

Men kan zichzelf gadeslaan, alsof men als het ware over een heining kijkt.

Zulke waarneming is dan van het oppervlakkige soort, losstaand van enige relatie, zonder engagement of verantwoordelijkheid.

Wanneer men bijvoorbeeld zichzelf analyseert, is er altijd sprake van iemand die analyseert en iets dat geanalyseerd wordt.

Het is dan degene die analyseert die over de heining kijkt, en die oordeelt, taxeert, onderdrukt, beheerst enz.

Maar kan men zichzelf intiem gadeslaan, zoals men werkelijk is?

Met andere woorden, kan men op zichzelf letten zonder denken, zonder waarnemer? - die waarnemer, die altijd buiten staat, de censor, dat wat taxeert en zegt 'dit is goed', 'dat is verkeerd', 'zo zou het moeten', zo zou het niet moeten' - alles dingen die onze waarneming zeer begrenzen en beperken tot wat bij onze sociale en culturele milieubepaaldheid.

We staan dus voor het zeer reële probleem, hoe ertoe te komen waar te nemen, niet als waarnemer, die al tot bepaalde conclusies over zichzelf gekomen is - maar om eenvoudig waar te nemen zonder meer; zodat we in vol besef, zonder een keuze te doen, zonder richtlijn, zonder te beslissen wat we wel of niet zouden moeten doen, eenvoudig gadeslaan wat er werkelijk gaande is?

Daarvoor moeten we vrijstaan van iedere vorm van conclusie of verplichtende gebondenheid.

Om woordloos gade te slaan, om gade slaan zonder de scheidsmuur van de buitenstaander, die naar binnen kijkt, moeten we vrij staan van alle vrees en alle gevoel van recht-te-zetten-wat-verkeerd-is.

Als we over zulk een werktuig beschikken, kunnen we gaan zien, wat er aan de hand is.

Maar wanneer we dan alles, dat bijdraagt tot een kern van waaruit een waarnemer het waargenomene bekijkt al hebben uitgebannen - wat blijft er dan nog te ontdekken over?

We willen onszelf met heldere ogen bekijken, met onvertroebelde ogen, zonder ingrijpen van de conventionele, achtenswaardige, maatschappelijke moraal - die helemaal geen moraal is.

Wat blijft er nog over, wanneer we de conclusie en de vaste regel en de angst en iedere wens om anders te zijn, eenmaal achter ons gelaten hebben?

Want wat we zijn, is niet anders dan een reeks gevolgtrekkingen.

Wat we zijn is eigenlijk een reeks ervaringen, gebaseerd op genot en pijn, op herinneringen, op het verleden.

We zijn het verleden; niets is ons is nieuw.

Wanneer we onszelf op die manier vrij gadeslaan - en om vrij te staan hebben we al dat soort dingen juist terzijde geschoven - wat is men dan in feite?

Ik vraag me af of je je die vraag ooit gesteld hebt?