KRISHNAMURTI: VRIJHEID EN MEDITATIE 

  TIJD EN TRANSFORMATIE  

Ik zou gaarne willen spreken over wat tijd is, omdat ik denk dat de verrijking, de schoonheid en de belangrijkheid van wat wij tijdloos, wat waar is, slechts kan worden ervaren, wanneer wij het totale proces van de tijd begrijpen.

Per slot van rekening zoeken wij allen, ieder op zijn eigen wijze, een gevoel van geluk, van verrijking.

Stellig is een leven dat iets betekend, dat de rijkdom van waarachtig geluk bezit, niet van de tijd.

Zulk een leven is evenals liefde, tijdloos; en om datgene wat tijdloos is, te begrijpen, moeten we het niet door de tijd benaderen, doch beter: de tijd verstaan.

Wij moeten de tijd niet benutten als middel om het tijdloze te bereiken, te realiseren, te vatten.

En dat doen we meestal in dit leven; onze tijd verliezen met ons pogen, dat wat tijdloos is, te vatten; het is dus belangrijk, dat we begrijpen wat we bedoelen met tijd, omdat ik meen dat het mogelijk is, vrij te zijn van tijd.

Het is zeer belangrijk, tijd als geheel te begrijpen en niet in onderdelen.

Het is interessant te beseffen, dat onze levens meestal in tijd worden doorgebracht - tijd, niet in de zin van chronologische opeenvolging, van minuten, uren, dagen en jaren, maar in de zin van psychologische zich herinneren.

Wij leven in tijd, wij zijn het resultaat van tijd.

Onze geest is het product van vele gisterens, en het heden is louter de overgang van het verleden naar de toekomst.

Onze geest, onze activiteiten, ons wezen, zijn gebaseerd op tijd; Zonder tijd kunnen wij niet denken, daar het denken het resultaat is van tijd, het product van vele gisterens; en er is geen gedachte zonder herinnering.

Herinnering is tijd; want er zijn twee soorten tijd: de chronologische en de psychologische.

Er bestaat tijd, zoals gisteren door de klok en zoals gisteren door herinnering.

Gij kunt chronologisch de tijd niet afschaffen, dat zou absurd zijn, want dan zou gij uw trein missen.

Bestaat er echter nog wel tijd, apart van de chronologische? Klaarblijkelijk bestaat er tijd zoals gisteren, doch is er wel tijd, zoals het verstand er over denkt?

Is er tijd, buiten de geest om?

Psychologisch is tijd ongetwijfeld een product van de geest.

Zonder de basis van het denken bestaat er geen tijd, daar tijd louter herinnering is, als gisteren in verband met vandaag, hetgeen morgen vormt.

D.w.z. de herinnering aan een ervaring van gisteren als reactie op vandaag schept de toekomst - hetgeen nog steeds het denkproces is, een weg die de geest inslaat.

Het denkproces brengt psychologisch een verloop in tijd voort, maar bestaat dat werkelijk, even werkelijk als chronologische tijd?

En kunnen we die tijd, welke van de geest is, gebruiken als middel om het eeuwige, het tijdloze, te begrijpen?

Zoals ik reeds zei: geluk is niet van gisteren, geluk is geen product van de tijd, geluk is altijd in het heden, het is een tijdloze toestand.

Ik weet niet of ge hebt opgemerkt, dat, wanneer ge in extase zijt, een scheppende vreugd ondergaat, als ge als het ware in een lichtende wolkenmassa zijt, omgeven door donkere wolken, er op dat ogenblik geen tijd bestaat, doch slechts het onmiddellijke 'nu'.

De geest, die in het geding komt na het ervaren in het nu, herinnert het zich en wenst het te doen voortduren, meer en meer van zichzelf vergarend en daardoor tijd scheppend.

Tijd is dus ontstaan door het 'meer'; tijd is dus verkrijging, en tijd is eveneens verzaking, hetgeen een verwerving door de geest is.

Nimmer zal daarom het tijdloze zich openbaren, door louter onze geest in tijd onder discipline te brengen, noch door het denken te beperken binnen de omlijsting van tijd, welke herinnering is.

Is transformatie een kwestie van tijd?

De meesten onzer zijn gewend te denken dat tijd nodig is voor transformatie; ik ben iets en om dat te veranderen in iets, wat ik zou moeten zijn, vereist tijd.

Ik ben hebzuchtig, met alle gevolgen daarvan, verwardheid, antagonisme, strijd en ellende; voor het tot stand brengen van die omkering, welke niet-hebzucht is, denken we tijd nodig te hebben.

D.w.z. tijd wordt beschouwd als middel om tot iets beters te evolueren, om iets te worden.

Het probleem is dus dit: men is gewelddadig, hebzuchtig, jaloers, boos, verdorven of hartstochtelijk.

Is er nu tijd nodig om datgene wat is, te transformeren?

Ten eerste: waarom wensen we dat, wat is, te veranderen of er een hervorming in aan te brengen? Waarom?

Omdat datgene wat wij zijn, ons niet voldoet; het schept conflict, verwarring en daar wij niet gesteld zijn op die toestand, willen we iets beters, iets nobelers, iets meer idealistisch.

Daarom begeren we de ommekeer, omdat er leed, smart en conflict is.

Kan het conflict door de tijd worden opgelost?

Indien gij zegt dat het door de tijd zal worden opgelost, zijt gij nog steeds in conflict.

Ge mocht zeggen: het zal twintig dagen of twintig jaar kosten om van het conflict af te komen, om dat, wat ge zijt te veranderen, maar gedurende die tijd zijt ge nog in conflict en daarom brengt tijd geen ommekeer tot stand.

Wanneer we tijd gebruiken als middel om een eigenschap, een deugd te verkrijgen, of om een toestand van zijn te bereiken, stellen we slechts uit of vermijden dat, wat is; ik meen dat het heel belangrijk is, dit te begrijpen.

Hebzucht of gewelddadigheid veroorzaakt smart, storing in de wereld van onze verhoudingen tot elkander, welke de wereld vormen; en ons bewust van deze toestand van verstoring, welke wij hebzuchtig of gewelddadig noemen, zeggen we tot onszelf: 'ik zal er bijtijds van af zien te komen; ik zal geweldloosheid beoefenen, ik zal niet afgunstig zijn, ik zal de vrede in praktijk brengen'.

Gij wenst dus geweldloosheid te beoefenen, omdat geweld een toestand van verstoring, van strijd is en ge denkt dat te eniger tijd geweldloosheid zult bereiken en strijd overwinnen.

Wat gebeurt er nu eigenlijk?

Terwijl gij in conflict zijt, wenst ge een toestand zonder conflict te bereiken.

Welnu, is die toestand zonder conflict het resultaat van tijd, van een duur?

Klaarblijkelijk niet; omdat terwijl gij bezig zijt een toestand van geweldloosheid te bereiken, gij nog steeds gewelddadig en daarom steeds in conflict zijt.

Ons probleem is nu: kan een conflict, kan een verstoring opgelost worden in een tijdsperiode, hetzij van dagen, van jaren, of van levens?

Wat gebeurt er, wanneer gij zegt: 'ik ga gedurende een zekere tijd geweldloosheid beoefenen'?

De bedoeling op zichzelf wijst erop, dat ge in conflict zijt, nietwaar?

Gij zoudt u niet oefenen, indien gij geen conflict wilde weerstaan; gij zegt dat verzet tegen het conflict noodzakelijk is, teneinde het conflict op te lossen en voor dat verzet hebt ge tijd nodig.

Juist het zich verzetten tegen het conflict is op zichzelf een vorm van conflict.

Gij gebruikt uw energie om het conflict in de vorm van wat gij noemt hebzucht, afgunst of gewelddadigheid, te bestrijden, doch uw geest is nog steeds in conflict, dus is het belangrijk, het onware in te zien van het proces van afhankelijk zijn van de tijd, als middel om gewelddadigheid te overwinnen en daardoor vrij van dat proces te zijn.

Dan zijt gij in staat te zijn, wat gij zijt: een psychologische verstoring, welke de gewelddadigheid zelf is.

Wat is er belangrijk, wat is essentieel om iets te begrijpen, welke menselijk of wetenschappelijk probleem ook?

Een rustige geest immers.

Een geest, die op begrijpen is ingesteld.

Niet een geest die exclusief is, die probeert zich te concentreren - hetgeen opnieuw een weerstand bieden is.

Indien ik werkelijk iets wens te begrijpen, is er onmiddellijk een rustige geestestoestand.

Wanneer gij wenst te luisteren naar muziek, of een schilderij wilt bekijken waarvan gij houdt, waarvoor ge iets gevoelt, hoe is dan de toestand van uw geest?

Er ontstaat onmiddellijk rust, nietwaar?

Wanneer ge naar muziek luistert, dwaalt uw geest niet her- er derwaarts; gij luistert.

Eveneens, wanneer ge conflict wilt begrijpen, zijt ge niet langer afhankelijk van tijd; gij staat eenvoudig tegenover dat wat is, n.l. conflict.

Er ontstaat dan onmiddellijk rust, een stilte van de geest.

Wanneer gij u niet langer afhankelijk stelt van tijd, als middel tot transformatie van wat is, omdat ge de waarheid van dat proces inziet, dan komt ge te staan tegenover wat is en daar ge er belang instelt, wat is, te begrijpen, hebt ge vanzelf een rustige geest.

In die waakzame en toch passieve geestestoestand ligt begrijpen.

Zolang de geest in conflict is, afkeurend, weerstrevend, veroordelend, kan er geen begrijpen zijn.

Indien ik wens te begrijpen, moet ik vanzelfsprekend niet veroordelen.

Het is die rustige geest, die stille geest, welke de ommekeer teweegbrengt.

Wanneer de geest niet langer datgene wat is weerstreefd, niet langer vermijdt, verwerpt of afkeurt, maar eenvoudig, passief gewaar is, dan zult ge zien, dat in die passiviteit van de geest - indien gij werkelijk in het probleem doordringt - en er een ommekeer komt.

Revolutie is slechts 'nu' mogelijk, niet in de toekomst; herschepping heeft heden, niet morgen plaats.

Indien gij wilt experimenteren met wat ik heb gezegd, zult ge ondervinden dat er onmiddellijke herschepping, een nieuwheid, een eigenschap van frisheid is ontstaan; omdat de geest altijd stil is wanneer hij de begeerte of de bedoeling heeft te begrijpen.

De moeilijkheid bij de meesten onzer is, dat we niet de bedoeling hebben om te begrijpen, omdat we bang zijn dat, indien wij begrepen, er een revolutionaire actie in ons leven zou komen, en daarom verzetten wij ons.

Het is het mechanisme van verdediging, dat aan het werk is, wanneer wij de tijd of een ideaal gebruiken als middel tot graduele hervorming.

Herschepping is daarom slechts mogelijk in het heden, niet in de toekomst, niet morgen.

Iemand, die op tijd steunt als middel, waardoor hij geluk kan winnen, of waarheid of God kan realiseren, misleidt louter zichzelf; hij leeft in onwetendheid en daarom in conflict.

De mens die ziet, dat tijd niet de weg is om uit de moeilijkheden te geraken en die derhalve vrij is van het onware; daarom is zijn geest spontaan rustig, zonder dwang, zonder oefening.

Wanneer de geest stil is, rustig, geen enkel antwoord of oplossing zoekt, noch in verzet is, noch vermijdt - alleen dan kan er herschepping zijn, omdat de geest dan in staat is dat, wat waar is te zien; en het de waarheid, welke bevrijdt, niet uw inspanning om vrij te zijn.