|
OSHO: WIE IS VAN LICHT ?
EGO-DOOD Nu kunnen we dieper ingaan op datgene
wat ons het meest beangstigt: de dood van het ego. Voor we dat doen moet een mogelijk
misverstand uit de weg worden geruimd. Lichamelijke incarnatie, vorming van
ego, ik- of zelfbewustzijn en de sociaal-culturele conditionering van dit
subject-objectbewustzijn is de normale ontwikkeling. Vorming van identiteit is nodig. Het kind zou het niet overleven als
deze bescherming en afweer, deze persoonlijkheidsopbouw faalde. Over de functionaliteit van
ego-ontwikkeling nog een volgend citaat waarin dit duidelijk wordt gemaakt. 'Ego,' zo stelde Bhagwan(Osho),' is een bijproduct van je hele opvoeding, van de natuurlijke loop van het leven. Het moet er zijn. Er is geen andere weg.
Geen wezen kan zich ontwikkelen
zonder geïnvolveerd te zijn met het ego. Maar er komt een moment, dat men het
ego zou moeten transcenderen. Het is als de schaal van een ei. Het is nodig, het beschermt, net
zoals de schil om een zaad nodig is en het beschermt. Maar het kan ook gevaarlijk worden
als er te veel bescherming is. Als de schil doorgaat met bescherming
te bieden en het zaad niet toestaat te ontkiemen, dan wordt het een belemmering. Het moet oplossen in de aarde, opdat
het innerlijk leven zich er uit kan ontwikkelen. Het moet afsterven.' En verder: 'als iemand sterft met
zijn ego, sterft hij als zaad. Hij is gestorven zonder werkelijk de
bestemming die mogelijk was te hebben bereikt. Weinigen zullen tijdens hun leven de
noodzaak voelen om tot volledige overgave van het ego aan de existentie te komen. Maar een beschouwing over sterven en
stervensbegeleiding, die dit thema (in feite de definitie van religie als
zelftranscendentie) tracht te omzeilen, blijft arm. Doodsangst doortrekt ons hele leven:
de angst voor het verlies van het ik, dat altijd dreigt, het verlies van identiteit, de
persona waarmee wij ons hebben vereenzelvigd (of de 'content of consciousness' zoals
Krishnamurti het vaak zegt). Die angst ligt altijd op de loer. Voor wij aandacht schenken aan twee
beschrijvingen van ego dood moeten we het begrip nader omschrijven. Het klinkt nogal dramatisch. Waar het omgaat is dat het concept
verwijst naar het doorzien van een illusie: het 'ik' bestaat niet! Toch is het voor ieder mens
realiteit.
Het is net zo reëel als een waan. De waan van het 'ik' kan omschreven
worden als een product van het denken. De illusie die het denken heeft
geschapen is dat er een 'ik' is, dat voortdurend denkt. Dat is illusie, want de ik-sensatie
is het denken. Er is alleen maar denken
en dat schept de illusie alsof er een apart fragment zou bestaan ('ik') dat de stroom der
gedachten produceert. Het doorzien dat de observeerder (de
denker) het geobserveerde (het denken) is, dat zij samenvallen, is een belangrijke stap op
de weg de waan te doorzien. De mens die zich daar intens mee
bezighoudt komt dan tot meer conclusies. Hij overziet de totaliteit van het
denken en ook de catastrofale beperktheid van denken. Zeker, denken is nodig op technisch,
wetenschappelijk gebied, om te communiceren, een auto te besturen, een taal te leren, enz. Maar denken heeft letterlijk het
gehele gebied van menselijk zijn in beslag genomen. Menselijke relaties rond de
miljarden, kris kras en continue, door hun hersenen schietende woorden en beelden. Een enorm aantal energielijnen
waarvan zij zich ten dele bewust zijn en die voor een groter deel onbewust dag en nacht
doorgaan. Het geheel van die lijnen, het totaal
van die woorden en beelden is het 'ik' of zelfbeeld. Niemand heeft - in deze visie - ook
maar enige werkelijke relatie met elkaar. Alleen de beelden hebben relatie, de
'kakofonie der lijnen'. Gevangen in deze doorgaande
filmvoorstelling in de hersenen loopt iedereen rond. Tevens schieten er door de hersenen
miljoenen woorden, opinies, overtuigingen, meningen, idealen die er door de cultuurdragers
ingepompt zijn, de priesters, de ouders, de politici.
Er is de massale hoeveelheid kennis,
voor het grootste deel uitdrukking van een dood verleden. Verder is deze nachtmerrie nog
geconditioneerd tot 'Amerikaan', 'Rus', 'Nederlander', 'socialist', 'communist',
'christen', 'gereformeerde', enz. Kunnen de hersenen in en klap leeg
worden, in totale stilte verwijlen, in tijdloze staat geraken (de beweging van het denken,
meten, vergelijke geeft ons de sensatie van psychologische tijd) en kan tevens die enorme,
nu in denken gebonden, energie vrijkomen en een totaal andere zijnsvorm openbaren? Dat is ego-dood.
|